تاریخچه ی فوتبال در ایران
فوتبال در ایران
فوتبال در ایران به تاریخچه ورزش فوتبال در کشور ایران می‌پردازد. این ورزش پرطرفدار در جهان، پس از کشتی که در ایران از آن با عنوان‌های «ورزش ملی» و «ورزش اول ایران» نام برده می‌شود،[۱] ورزش دوم است. با این حال بسیاری از فوتبال به عنوان «ورزش اول» و «پرطرفدارترین ورزش ایران» نام می‌برند.[۲][۳] فوتبال در زندگی بسیاری از ایرانیان نفوذ کرده‌است. بیش از ۱۲ روزنامه مربوط به فوتبال، روزانه در ایران منتشر می‌شوند و دیدارهای لیگ‌های معتبر اروپایی نیز به صورت زنده از شبکه‌های تلویزیون به صورت رایگان پخش می‌شود.[۴]
تاریخچه فوتبال ایران
قبل از انقلاب
برای اولین بار در ایران فوتبال در شهر مسجدسلیمان در استان خوزستان آغاز شد و اولین استادیوم در این شهر به دست مهندسین انگلیسی به بهره برداری رسید و اولین مسابقه فوتبال در انجا بین مردم بومی مسجدسلیمان و انگلیسیها برگزار شد... نخستین ایرانی که در یک تیم فوتبال بطور رسمی بازی کرد، شخصی به نام کریم زندی بود که در سالهای ۱۲۸۷ تا ۱۲۹۷ هجری خورشیدی در بین انگلیسیها و در تیم‌هایی که آنها در ایران ترتیب داده بودند بازی کرد.
برای نخستین بار یک انجمن با نام انجمن ترقی و ترویج فوتبال در سال ۱۳۰۰ در تهران تشکیل شد. در راستای این فعالیتها برای اولین بار مدرسه آمریکایی یا دبیرستان البرز فعلی آموزش فوتبال را بصورت رسمی آغاز کرد.
در سال ۱۳۰۸ اولین مسابقه رسمی در ایران با تیم بادکوبه شوروی برگزار شد. در سالهای ۱۳۱۲ و ۱۳۱۳ تغییرات زیادی در فوتبال و ورزش ایران اتفاق افتاد و انجمن ملی تربیت بدنی و پیش‌آهنگی تاسیس شد تا اینکه در سال ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ به ترتیب تعداد ۱۵۲ و ۳۶۷ تیم در ایران موجود بود. در سال ۱۳۱۶ حسین صدقیانی پس از بازگشت از اروپا مسئول گسترش فوتبال در ایران شد.
در سالهای ۱۳۱۷ و ۱۳۱۸ تیم ملی فوتبال ایران تشکیل شد و برای نخستین مسابقه با افغانستان دیدار کرد. ورزشگاه امجدیه در این سال تاسیس شد.
در سال ۱۳۲۵ فدراسیون فوتبال ایران تأسیس و یکسال بعد به عضویت فیفا پذیرفته شد.
اولین رئیس فدراسیون فوتبال ایران علی کنی نام داشت.
تا دهه ۵۰ خورشیدی تحولات زیادی در فوتبال ایران رخ داد. در این دهه نخستین جام باشگاههای ایران با نام جام تخت جمشید آغاز به فعالیت کرد. بیرون از پایتخت، مهمترین مراکز این ورزش گیلان و خوزستان بودند.[۵]
تیم ملی ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۵۷ به جام جهانی راه یافت و در همان سالها در اوج فوتبال آسیا قرار گرفت.
پس از انقلاب
تنها پیروزی ایران در رقابتهای جام جهانی همچنان به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه باز می‌گردد که توانست با نتیجه ۲ بر یک تیم آمریکا را شکست دهد.[۶]
فوتبال ملی
فوتبال باشگاهی
استقلال و پرسپولیس دو باشگاه شهر تهران، قطب‌های اصلی فوتبال ایران هستند. سالهاست که این دو باشگاه، قدرت‌های ممتاز فوتبال ایران بوده‌اند و حتی اهالی شهرهای دیگر ایران هم از هواداران این دو تیم هستند. از زمان آغاز لیگ برتر و با قهرمانی تیم‌هایی چون سپاهان اصفهان، سایپا کرج، فولاد خوزستان و پاس تهران در لیگ برتر این رویکرد تا حدودی تغییر کرده‌است.[۷] تعداد تماشاگران دیدارهای لیگ برتر اختلاف زیادی دارد. برخی بازی‌ها کمتر از ۵۰۰ نفر تماشاگر را به خود جذب می‌کنند، در حالی که شهرآورد تهران بیش از ۱۰۰ هزار نفر تماشاگر دارد.
لیگ برتر ایران
جام حذفی ایران
باشگاههای ایرانی در مسابقات بین‌المللی
باشگاههای ایرانی تا کنون ۳ بار در جام باشگاههای آسیا به قهرمانی رسیده‌اند. استقلال تهران دو بار در سالهای ۱۳۴۹ و ۱۳۷۰، و پاس تهران یک بار در سال ۱۳۷۲ به قهرمانی در این بازی‌ها دست یافته‌اند. استقلال با دو قهرمانی و در نایب‌قهرمانی به همراه الهلال عربستان پرافتخارترین باشگاه این رقابت‌ها است. پرسپولیس هم یک‌بار در سال ۱۳۷۱ در جام برندگان جام آسیا به قهرمانی رسیده‌است.[۸] سپاهان اصفهان با نایب قهرمانی در جام قهرمانان باشگاههای آسیا سال ۱۳۸۶، به عنوان نخستین تیم ایرانی به جام باشگاههای جهان ۲۰۰۷ راه پیدا کرد.[۹]شهرآوردهای مهم
زنان در فوتبال ایران
فوتبال زنان در ایران
ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها
زنان ایرانی حق تماشای بازی در ورزشگاه‌ها را ندارند. ممنوعیت تماشای بازی در ورزشگاه‌ها برای زنان تبعیض جنسی شمرده می‌شود.[۱۰] با این حال تا کنون گزارش‌هایی مبنی بر حضور غیر مجاز دختران با لباس پسرانه در ورزشگاه‌ها منتشر شده‌است.[۱۱][۱۲] و در سالهای اخیر فعالان حقوق زنان خواستار آزاد شدن حضور زنان برای تماشای مسابقات ورزشی مردان شده‌اند.[۱۰] از آن جمله می‌توان به کمپین «دفاع از حق ورود زنان به ورزشگاه‌ها» اشاره کرد.[۱۳] نخستین حضور زنان در ورزشگاههای ایران به بازی ایران و بحرین در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ بازمی‌گردد.[۱۴] در این بازی که ایران به جام جهانی صعود کرد، علاوه بر زنان، سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور وقت ایران نیز از تماشاگران ویژه بود. فیلم آفساید، که درباره دخترانی است که برای ورود به ورزشگاه آزادی تلاش می‌کنند نیز در طول همین بازی فیلمبرداری شده‌است.[۱۵] بار دیگر با همبستگی زنان کره‌ای، چهار دختر ایرانی توانستند در سال ۱۳۷۸ وارد ورزشگاه آزادی شوند.[۱۶]
در آغاز سال ۱۳۸۵ محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور ایران با ارسال نامه‌ای به رییس سازمان تربیت بدنی خواستار فراهم کردن امکانات حضور زنان در ورزشگاه‌ها شد[۱۷] که با مخالفت صریح گروهی از روحانیون در شهر قم نتوانست آن را به اجرا بگذارد و از تصمیم خود صرف نظر کرد.[۱۰]
کلاب فوتبال من